Kaplumbağalar, çok geniş bir yelpazede farklı türlerde ve özelliklerde bulunur. Su, tatlısu, tuzlu su, kara olmak üzere çeşitli habitatlarda yaşayan kaplumbağaların anatomik ve beslenme alışkanlıklarında farklılıklar gözlemlenir. Su kaplumbağaları, tatlısu kaplumbağaları ve tuzlu su kaplumbağaları olarak üç temel gruba ayrılır. Su kaplumbağaları, derin suda yaşayan ve tıpkı deniz canlıları gibi solunum yapan türlerden oluşurken, tatlısu kaplumbağaları tatlı suda yaşarlar ve bitkisel öğelerle beslenirler. Tuzlu su kaplumbağaları ise, çeşitli deniz canlılarıyla beslenirler ve çoğunlukla sıcak bölgelerde bulunurlar.
Kara kaplumbağaları da, tıpkı diğer türler gibi çeşitli habitatlarda yaşarlar. Kırlarda ve ormanlık alanlarda yaşayan bu türler, genellikle bitkisel besinlerle beslenirler. Kabuk yapısı ve boyutları türler arasında farklılık gösterir. Ayakları genellikle kuvvetli ve pençeleri keskin olan bu türler, yere daha iyi tutunabilmeleri için kabuklarının altındaki kemiklere bağlı kasların gücünden faydalanırlar.
Su Kaplumbağaları
Su kaplumbağaları, tatlısu ve tuzlu su ortamlarında yaşayan iki farklı gruba ayrılırlar. Tatlısu kaplumbağaları genellikle nehirler ve göllerde yaşarken, tuzlu su kaplumbağaları denizlerde yaşarlar.
Tatlısu kaplumbağaları genellikle bitkisel besinlerle beslenirler. En yaygın türlerinden biri, kabuğundaki lekelerle tanınabilen Amerikan sulak kaplumbağasıdır. Diğer bazı tatlısu türleri arasında Kırmızı Yanaklı Kaplumbağa, Sara Kaplumbağası ve Akdeniz Kaplumbağası yer alır.
Tuzlu su kaplumbağaları ise etoburlar ve deniz canlılarıyla beslenirler. Büyük Deniz Kaplumbağası, Yeşil Kaplumbağa ve Deri Kaplumbağası en bilinen tuzlu su kaplumbağaları arasındadır.
Kaplumbağaların sualtındaki hareketleri oldukça yavaştır ve sıklıkla güneşlenerek enerji depolarlar. Tatlısu kaplumbağaları göl ve nehirlerdeki suların sıcaklığına duyarlı olabilirler, bu nedenle sıcaklık dengelerini korumak için hareket ederler.
Tatlısu Kaplumbağaları
Tatlısu kaplumbağaları, adından da anlaşılacağı gibi tatlı su kaynaklarında yaşayan kaplumbağa türleridir. Bu türler genellikle göl ve nehirlerde yaşarlar. Tatlısu kaplumbağalarının kabukları genellikle yüksek, bacakları kısa ve geniş yapılıdır.
Bu türlerin en yaygın özelliklerinden biri de kuzey yarımkürelerinde yaygın olmalarıdır. Genellikle Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya’da görülebilirler. Ancak bu türlerin bazı türleri Güney Afrika ve Avustralya gibi bölgelerde de mevcuttur
- Bazı tatlısu kaplumbağaları türleri, diğer tatlısu canlılarından farklı olarak suda yaşayan bitkilerle beslenirler.
- Tatlısu kaplumbağaları arasında en yaygın olan tür, Kuzey Amerika’ya özgü timsah kaplumbağasıdır.
- Tatlısu kaplumbağalarının birçok türü, habitat kaybı, su kirliliği, yasadışı avlanma, evcil hayvanlar tarafından saldırıya uğrama ve çevre felaketleri gibi faktörler nedeniyle tehdit altındadır.
Batık Kaplumbağaları
Batık kaplumbağalar, adından da anlaşılabileceği gibi, derin sularda yaşayan kaplumbağa türleridir. Bu türlerin ortak bir özelliği, kabuklarının yassı ve aerodinamik yapıda olmasıdır. Bu yapı, kaplumbağaların suda hızlı hareket edebilmelerine ve avlarını yakalayabilmelerine yardımcı olur.
Batık kaplumbağaların yaşam alanları, büyük ölçüde okyanusların orta ve derin bölgeleridir. Büyük bir çoğunluğu açık denizlerde yaşarken bazıları da yüzey suyu yakınında bulunabilirler. Bu türlerin çoğunluğu, sıcak ve ılık sularda yaşarlar ve tropikal bölgelerde daha sık görülürler.
Bu türlerin bazıları, yüzey suyunu geçici olarak terk ederek derin sulara dalabilme yeteneklerine sahiptir. Bununla birlikte, suda kalabilme süresi sınırlıdır ve bu nedenle batık kaplumbağaları genellikle açık denizlerdeki dalgalı ve açık alanlarda bulunur.
Batık kaplumbağalarının beslenme alışkanlıkları, avlarının büyüklüğüne ve yaşadıkları bölgeye bağlıdır. Başlıca besin kaynağı kabuklu deniz hayvanlarıdır. Bazı türler de balıklar ve deniz yıldızları gibi diğer canlıları da tüketirler.
Kara Kaplumbağaları
Kara kaplumbağaları, sadece kara alanlarda yaşayan türlerdir. Renkleri ve büyüklükleri türlerine göre değişebilir. Genellikle yeşil ve kahverengi tonlarındadır. Boyutları da türlerine ve cinsiyetlerine göre farklılık gösterir. Erişkin bir kaplumbağanın kabuğu ortalama 20-30 cm arasında olabilir.
Beslenme alışkanlıkları da türlerine göre değişen kara kaplumbağaları, genellikle otçuldur. Yaban otları, yapraklar, çalılar ve meyvelerle beslenirler. Bazı türler ise etobur olabilir ve küçük hayvanlarla beslenirler. Gece aktif olan kara kaplumbağaları, gündüzleri dinlenirler ve güneşlenirler.
Tuzlu Su Kaplumbağaları
Tuzlu su kaplumbağaları, denizlerde yaşayan özel bir türdür. Sulu ortamlarındaki bu kaplumbağaların farklı türleri vardır ve her biri kendine özgü özelliklere sahiptir. En yaygın tuzlu su kaplumbağası türleri arasında ledonya, dermochelyidae ve caretta caretta yer almaktadır.
Ledonya kaplumbağası, boyutu ve beslenme alışkanlıkları ile diğer tuzlu su kaplumbağalarından farklılık gösterir. Dermochelyidae türü ise deri dışındaki herhangi bir kabukları olmadan okyanuslarda yüzerler. Caretta caretta kaplumbağaları ise sahillere yumurtlamak için gelirler ve ekonomik olarak da önemli bir türdür.
Zeytin Yeşili Kaplumbağalar
Zeytin yeşili sırtlı kaplumbağaların beslenme alışkanlıkları bitkisel ağırlıklıdır. Genellikle otlar, ağaç yaprakları ve meyvelerle beslenirler. Yavruları ise kısmen etobur bir diyetle beslenirler. Üreme dönemindeki dişi kaplumbağalar, sahile yakın alanlarda kumlu alanlarda yumurtlama yaparlar. Bir kez ürettikleri yumurtaları, her yıl yeniden üretmezler. Dişi kaplumbağaların yumurtlama dönemi, sıcaklığın ve çevresel faktörlerin de etkisiyle farklı zamanlarda gerçekleşebilir. Yumurtalar yaklaşık 2 ay süren bir kuluçka döneminden geçtikten sonra, yavrular denize doğru ilerlerler. Ancak bazı yavruların doğal yollarla sağ kalması oldukça zordur, bu nedenle koruma altında olan türlerin yavruları genellikle insanlar tarafından korunur ve denize bırakılan korumalı alanlara yerleştirilir.
Sahil Kaplumbağaları
Kaslara sahip olan sahil kaplumbağaları, kumsallarda yaşayan bir kaplumbağa türüdür. Boyları 80-100 cm arasında değişebilir. Koyu yeşil ve kahverengi tonlarında olan kabukları, düz ve ovaldir. Sahil kaplumbağaları, besin olarak deniz yosunları, krabalar, midyeler ve yengeçleri tüketir.
Üreme mevsiminde, dişi kaplumbağalar kumsalda çukurlar açar ve buralara 50 ila 200 arasında yumurta bırakır. Yumurtalar, yaklaşık 60 gün boyunca kuluçkada kalır ve yavru kaplumbağalar çıkana kadar anne kaplumbağalar tarafından korunurlar. Doğan yavrular, hemen denize doğru ilerlerler ve yaklaşık 20 yıl boyunca kara ve deniz arasında yaşarlar.
| Besinler | Boyut | Kabuk Rengi |
|---|---|---|
| Deniz yosunları, krabalar, midyeler, yengeçler | 80-100 cm | Koyu yeşil ve kahverengi |
Kaplumbağaların Fiziksel Özellikleri
Kaplumbağaların, yuvarlak ve kubbe şeklinde kabukları vardır. Kabukları genellikle kalsiyumdan oluşur ve türlerine göre farklılık gösterir. Bazı türlerin kabukları sert ve kalındır, bazılarının ise daha yumuşaktır. Bu kabuklar, kaplumbağaların vücutlarını korur, onları avcılara karşı savunur ve suyun içinde yüzmek için bir yüzer haline gelir.
Kaplumbağaların kafatası ve çene yapıları, türlerine göre farklılık gösterir. Örneğin, bazı türlerin gagaları sivri ve keskindir ve kolayca avlarını yakalarken, bazı türlerin gagaları bitkisel besinleri doğrayacak şekilde uyarlanmıştır. Kabuk tipleri özellikle türler arasında farklılık gösterir. Çanak kabuklu kaplumbağaların kabukları daha düz, sırtı yüksek kabuklu kaplumbağaların kabukları ise daha kubbeli ve yüksek bir profil gösterir. Boyutları ve renkleri de türler arasında değişir. Bazı türler sadece birkaç santimetre uzunluğunda iken diğerleri bir metreden fazla büyüyebilir.
Kafatası ve Çene Yapıları
Kaplumbağaların türlerine göre kafatası ve çene yapıları farklılık gösterir. Bazı türlerde kafatası daha geniş ve yassıdır, bazılarında ise daha dar ve uzundur. Bazı türlerde alt çene daha uzun iken bazılarında üst çene daha uzundur. Örneğin, derin suların kaplumbağaları olarak bilinen batık kaplumbağalarının kafatası ve çene yapıları genel olarak daha büyüktür. Buna karşılık, kırlarda ve ormanlık alanlarda yaşayan kara kaplumbağalarının kafatası ve çene yapıları daha küçüktür. Bu farklılıklar kaplumbağaların beslenme alışkanlıkları ve yaşadıkları ortamlara uyum sağlamalarında önemli bir role sahiptir.
Kabuk Yapısı
Kaplumbağaların kabukları, türlerine ve yaşam alanlarına göre farklı özellikler gösterirler. Kabukları, yırtıcı hayvanlardan ve dış etkenlerden korunmaya yardımcı olur. Ayrıca sırtlarında bulunan kabukları sayesinde, güneşten ve soğuktan etkilenmeden yaşamlarını sürdürebilirler. Çeşitli türlerde kabuk yapısı farklılıkları görülebilir. Örneğin, kubbe şeklinde olması sebebiyle “kubbe” kabuklu kaplumbağaların arazi kaplumbağalarında yaygın olduğu görülmektedir. Diğer taraftan, su kaplumbağalarında kabukları daha yassıdır. Bu sayede, daha hızlı yüzmelerine yardımcı olur. Ayrıca, kabuklarını suyun altında kelebek şeklinde hareket ettirerek, su sürüklenmesini de engelleyebilirler.
Çanak Kabuklu Kaplumbağalar
Çanak kabuklu kaplumbağalar, isimlerini kabuk yapılarından almışlardır. Kabuklarındaki bakır rengi, kahverengi hatta siyah lekeler, türlerine ve yaşam alanlarına göre değişebilir. Dış kabuklarındaki çanağı andıran kabuk yapısı, bu kaplumbağaları diğer türlerden ayırt edici bir özellik olarak ortaya çıkarır. Bu kaplumbağalar, karada yaşayan türler olup, beslenmelerinde otlar ve bitkisel besinler tercih ederler. Çanak kabuklu kaplumbağaların, tortoise (tohrtays) alt takımının bir parçasıdır ve Afrika kökenlidirler. Bu tür kaplumbağalar, Ekvator çevresindeki bölgelerde rastlanır ve genellikle yaz aylarında daha aktif hale gelirler.
Sırtı Yüksek Kabuklu Kaplumbağalar
Sırtı yüksek kabuklu kaplumbağalar, diğer türlerden farklı olarak yüksek kabuklara sahiptirler. Bu sayede, düşmanlarından korunurlar ve avlarını kolayca kapabilirler. Ayrıca, güneş ışınlarının kendilerine doğrudan gelmesiyle daha fazla ısı alarak daha hızlı hareket edebilirler.
Bu tür kaplumbağaların, özellikle Amerika ve Afrika Kıtası’nın kuru bölgelerinde yaşadığı görülmektedir. Bunun yanı sıra, çekirge, kertenkele, tarantula ve yılan gibi hayvanlarından meydana gelen avlarıyla beslendikleri bilinmektedir.
| Türleri | Yaşadığı Coğrafya |
|---|---|
| Güneybatı Çöl Kaplumbağası | Teksas, New Mexico, Arizona, Meksika |
| Sahra Kaplumbağası | Afrika – Sahara Çölü |
| Çöl Kaplumbağası | Afrika – Kalahari Çölü |
Sırtı yüksek kaplumbağalar, ortalama 20-30 yıl yaşarlar ve genellikle küçük boyutlarda olurlar. Ayrıca, yakın zamana kadar bu kaplumbağaların sadece dişi bireylerinin yumurtlama yaptığı bilinmekteydi.
Boyu ve Ağırlığı
Kaplumbağaların boyu ve ağırlığı farklı türler arasında değişebilir. Örneğin, tatlısu kaplumbağası türleri genellikle 20-30 cm boyuta sahipken, kutup kaplumbağası gibi tuzlu su kaplumbağaları 1,5 metre kadar büyüyebilir. Kara kaplumbağaları da çeşitli boyutlarda bulunur. Amerikan kutup kaplumbağası 180 kg ağırlığına kadar çıkarken, kara kaplumbağaları genellikle 80 kg’dan az ağırlığa sahiptir.
Ayrıca, kaplumbağaların boy ve ağırlıkları türler arasında da farklılıklar gösterebilir. Mesela, Galapagos kaplumbağası dünyanın en büyük kaplumbağa türüdür ve 1,2 metre boyu ve 400 kg ağırlığı ile diğer türlere göre oldukça büyük bir bedene sahiptir.
Tablo olarak incelendiğinde, kaplumbağa türlerinin boy ve ağırlıklarında büyük farklılıklar görülebilir. Aşağıda birkaç tür ve boy-ağırlık oranlarına yer verilmiştir:
| Kaplumbağa Türü | Boy (cm) | Ağırlık (kg) |
|---|---|---|
| Afrika Kaplumbağası | 30-40 | 20-30 |
| Galapagos Kaplumbağası | 100-120 | 250-400 |
| Deniz Kaplumbağası | 90-120 | 200-400 |
Bu tabloda görüldüğü gibi, kaplumbağa türlerinin boyutları oldukça çeşitlidir ve yaşadıkları ortamlara göre farklılık gösterebilirler.
Kaplumbağaların Beslenme Alışkanlıkları
Kaplumbağaların beslenme alışkanlıkları türlerine göre değişiklik gösterir. Genel olarak, tatlısu kaplumbağaları bitki bazlı besinlerle beslenirken, deniz kaplumbağaları etobur beslenirler. İşte, farklı kaplumbağa türlerinin besin alışkanlıkları:
- Tatlısu ve Bitkisel Beslenen Kaplumbağalar: Bu türler, bitki bazlı besinleri yiyerek yaşarlar. Göllerde ve nehirlerde yaşayan kaplumbağalar özellikle su bitkileri, yosun ve planktonları tüketirler.
- Tuzlu Su ve Etobur Kaplumbağalar: Denizlerde yaşayan bu kaplumbağalar etoburlardır. Farklı türler, yengeçler, midyeler, planktonlar, balıklar ve ahtapotları tüketirler.
Bazı kaplumbağa türleri ise, hem bitki bazlı hem de etobur olabilirler. Örneğin, bazı kara kaplumbağaları yabanıl otlar ve böcekler tüketirler.
Bazı kaplumbağaların ise beslenme şekli önemli bir rol oynar. Örneğin, zeytin yeşili kaplumbağaları sadece deniz yosunu tüketirler ve bazı tuzlu su kaplumbağaları ise, sadece belirli tür midyelerle beslenirler.
Bazı kaplumbağaların beslenme alışkanlıkları yaşam alanlarına ve coğrafyalara da bağlıdır. Örneğin, bazı tatlısu kaplumbağaları Amazon havzasında yaşarlar ve oradaki su bitkilerinin tüketicileridirler.
Tatlısu ve Bitkisel Beslenen Kaplumbağalar
Tatlısu kaplumbağaları, göller ve nehirlerde yaşayan birçok türü kapsamaktadır. Bu türler, genellikle bitkisel besinlerle beslenirler. Özellikle su yosunu, bitki yaprakları, sebzeler ve meyveler kaplumbağaların besin kaynağıdır.
Bununla birlikte, bazı tatlısu kaplumbağaları sadece bitkisel besinlerle yetinmezler ve böcekler, çeşitli sucul canlılar ve hatta küçük balıklar da yiyebilirler. Örneğin, kırmızı kulaklı kaplumbağalar ve sütlü kaplumbağalar böcek, solucan ve küçük balıklarla da beslenebilirler.
Ancak genel olarak, tatlısu kaplumbağalarının beslenme alışkanlıkları bitkisel besinler üzerine kuruludur. Bu nedenle, tatlı su göl ve nehirleri kaplumbağaların ideal yaşam alanlarıdır.
Tuzlu Su ve Etobur Kaplumbağalar
Tuzlu su kaplumbağaları, denizlerde yaşayan etobur türlerdir. Bu türler balık, yengeç, midye gibi deniz canlılarıyla beslenirler. En yaygın tuzlu su kaplumbağası türü, yeşil deniz kaplumbağasıdır. Bu tür, tropikal ve subtropikal denizlerde bulunur. Yeşil deniz kaplumbağaları, yıllık göçleri sırasında aynı plajlara dönerler ve bu nedenle üreme alanları tehlike altındadır.
Bir diğer önemli tuzlu su kaplumbağası türü, derin suda yaşayan ve çiftleşme dönemi dışında denizin dibine inen, caretta carettadır. Bu türün de besin kaynağı, etoburdur ve yengeç, denizanası ve diğer canlılarla beslenir.
Tuzlu su kaplumbağalarının diğer türleri arasında, deniz kaplumbağası, kare yüzgeçli kaplumbağa ve atak kaplumbağa gibi türler bulunur. Bu türlerin de beslenme alışkanlıkları, deniz canlılarıyla beslenerek etoburdur.
Kaplumbağaların Üreme Davranışları
Kaplumbağaların üreme davranışları, farklı türler arasında değişiklik gösterir. Genel olarak, kaplumbağalar cinsel olgunluğa ulaştıklarında çiftleşmeye başlarlar. Erkek kaplumbağalar dişi kaplumbağalara yaklaşır ve onları tırmalayarak dikkatlerini çekerler. Dişi kaplumbağalar da, erkeklerin kendilerini tırmalamalarına cevap vererek çiftleşme davetine yanıt verirler.
Kaplumbağalar, diğer omurgalı hayvanlar gibi iç döllenme yaparlar. Erkeklerin spermleri dişi kaplumbağaların yumurtalıklarında bulunan yumurtaları dölleyerek yavruların oluşmasını sağlar. Dişi kaplumbağalar, yumurtlama döneminde uygun bir noktaya gelerek yumurta yaparlar. Kaplumbağalar, yumurta yapmak için herhangi bir yuva kazmazlar, genellikle kumsalda uygun bir yeri seçerek yumurtalarını bırakırlar.
Yumurtlama dönemi, kaplumbağaların farklı türleri arasında değişiklik gösterir. Bazı türler yılda bir kez yumurta yaparken, bazıları iki kez yaparlar. Yumurtalar, yaklaşık 2-3 ay sonra çatlar ve yavrular dünyaya gelirler. Yavru kaplumbağaların hayatta kalma oranı oldukça düşüktür ve doğal avcılar tarafından avlanabilirler.
Çiftleşme ve Üreme
Kaplumbağaların üreme davranışları farklı türlerde değişiklik gösterir. Bazı türler yılda bir kez ürerken, bazıları ise her yıl ürerler. Çiftleşme için dişi kaplumbağaların üreme hazırlıklarını tamamlaması ve üreme mevsiminde erkek kaplumbağaların dişilere yaklaşması gereklidir.
Erkek kaplumbağalar, bazı türlerde dişileri yüzerek çekerlerken bazılarında ise dişilerin kokusunu alarak yaklaşırlar. Dişiler çiftleşmeyi reddetse bile erkekler ısrarlı davranabilir.
Üreme sonrası dişi kaplumbağalar, kumsallarda veya yumurtlama alanlarında yuvalarını kazarak yumurtalarını bırakırlar. Yuva sayısı ve yumurta sayısı türden türe değişiklik gösterir. Yumurtaların cinsiyeti ise yuva sıcaklığına göre belirlenir.
Yavru kaplumbağalar yumurtadan çıktıktan sonra kendi başlarına hareket edebilirler. Ancak doğaya uyum sağlamaları zaman alır ve yavruların yaklaşık %50’si ilk yılından sağlıklı bir şekilde çıkamaz.
- Bazı türlerde erkek kaplumbağalar dişilerin kokusunu 10 kilometre uzaktan alabilirler.
- Yumurtadan çıktıktan sonra yavru kaplumbağaların ilk hedefi denize ulaşmaktır.
Yumurtlama ve Yavru Kaplumbağalar
Kaplumbağaların üreme süreci oldukça ilginçtir. Çiftleşme sonrası dişi kaplumbağalar yumurtlama sürecine girerler. Farklı türlerdeki kaplumbağaların yumurtlama sürecinde farklılıklar vardır. Mesela, bazı tatlı su kaplumbağa türleri yumurtalarını suda bırakırken, bazıları kara ortama yumurtlar. Yuvalar genellikle kumsal, toprak veya çamurda açılır. Dişi kaplumbağaların yumurtaları yapma süreci oldukça çetindir ve genellikle yalnız yaparlar.
Kuluçka süreci değişkendir ve yumurtaların kuluçka süresi genellikle türler arasında değişebilir. Kaplumbağaların yavruları oldukça küçüktür ve kabukları yumuşak ve esnek yapılıdır. Bazı türlerin yavruları yumurtadan çıktıktan sonra denize giderler. Fakat bazı türlerin yavruları kara ortamına çıkarlar ve kabukları güçlene kadar kara ortamında yaşarlar.
Sonuç olarak, kaplumbağaların yumurtlama ve yavru süreçleri oldukça ilgi çekicidir. Her türdeki kaplumbağaların bu süreçte farklı davranışları vardır ve bu doğal yaşam süreçleri oldukça hassastır.
